Bariery kreatywności, czyli co blokuje Twój potencjał

Cechą ludzi kreatywnych jest ciekawość świata. Nie każdy jednak potrafi na tyle się otworzyć i pewnym głosem powiedzieć o sobie, że jest osobą kreatywną. Niezależnie od tego jak bardzo mamy rozwiniętą tę umiejętność, każdy z nas doświadczył kiedyś blokady lub trudności w rozwoju kreatywności. Świadomość posiadania barier, przez które nie jesteśmy w stanie swobodnie kreować nowych i użytecznych rozwiązań, jest pierwszym stopniem do ich zwalczenia. Niestety w niektórych ludziach bariery kreatywności są tak wewnętrznie zakorzenione, że nie wystarczy twórczy trening lub sesja coachingowa. Czasami potrzebne może być przepracowanie tych trudności poprzez psychoterapię.

Poniżej przedstawiam cztery popularne bariery kreatywności, z którymi często musimy się mierzyć.

Krytyka zewnętrzna i wewnętrzna

Jest to jedna z najbardziej popularnych barier kreatywności, w szczególności gdy pracujemy w zespole i jesteśmy zniechęceni do dzielenia się naszymi pomysłami, np. podczas burzy mózgów. Czasami krytyka może być odbierana nie tylko w wymiarze słownym, ale jako lekceważące spojrzenie czy wzgardliwe parsknięcie. Bardzo ważnym czynnikiem sprzyjającym kreatywności jest swoboda. Chodzi tutaj głównie o to, że nie boimy się odezwać przy kimś, nikt na nas nie wywiera presji i nie krytykuje. Jeżeli dorastaliśmy w społeczeństwie, w którym mówiono nam: „Jesteś do niczego! Siedź cicho! Dzieci i ryby głosu nie mają! Nie zabieraj głosu w dyskusji!”, istnieje duże ryzyko, że nabierzemy przekonania, że jesteśmy do niczego. Musimy się wtedy hamować, aby nie narazić się na krytykę. Pilnujemy się za każdym razem, gdy chcemy zabrać głos, czujemy się spięci i zdenerwowani.

Strach przed porażką

Lęk pojawiający się przy kreowaniu nowych idei stanowi dużą trudność. Ludzie boją się, że ich pomysł i rozwiązanie nie odniesie sukcesu, przez co nie chcą nawet próbować go pokazywać światu. Strach przed porażką pojawia się często wraz z presją zewnętrzną, np. gdy w naszym bliskim otoczeniu lub miejscu pracy błędy nie są tolerowane. Bariera ta związana jest z wewnętrznym krytykiem, gdzie każdy z nas nie docenia swoich pomysłów i uważa, że nie są one na tyle dobre, aby odniosły sukces. Strach przed porażką łączy się z naszymi wygórowanymi oczekiwaniami do danego rozwiązania. Lęk ten może przybrać formę perfekcjonizmu, gdzie jesteśmy bardzo mocno skupieni na szczegółach, aby wszystko było idealnie zrobione. Wewnętrzna zgoda na popełnianie błędów pozwoli nam nie tylko walczyć z tą barierą kreatywności, ale także z perfekcjonizmem.

Presja czasu

„Nowy pomysł i rozwiązanie musi pojawić się w ciągu kilku minut” – takie słowa budują presję na każdym członku zespołu. Uciekające sekundy nie sprzyjają kreatywności, bo zamiast skupiać się na kreowaniu nowych idei, w naszych głowach pojawiają się zupełnie inne myśli i strach. O tym, że presja czasu nam nie sprzyja, z pewnością doskonale wiesz, chociażby doświadczając tego podczas egzaminów na studiach. Uciekające minuty, na kartce pustka, w głowie pustka…

Czasami kreatywności nie da się wykorzystać ot tak, na zawołanie. Aby mógł powstać świetny pomysł lub innowacyjne rozwiązanie, potrzebujemy czasu. Deadline’y wzmagają produktywność, lecz stwarzają problemy naszej kreatywności. Umiejętność ta osiąga największy poziom wtedy, gdy jesteśmy spokojni i zrelaksowani.

Myślenie schematyczne

Od dziecka jesteśmy uczeni, jak należy postępować w wielu sytuacjach. Uczymy się przepisów i odpowiednich reguł społecznych. Kreatywność natomiast to tzw. myślenie „out of the box”, czyli poza schematami. Rozwijając tę umiejętność, musimy patrzeć na pomysły z różnych perspektyw, doszukując się niestandardowych idei. Myślenia schematycznego jesteśmy uczeni już w szkole podstawowej, gdy wałkujemy rozwiązania zadań według danej metody. Nie jesteśmy zaś uczeni podchodzenia do danego problemu z różnych punktów widzenia. Bariera kreatywności, jaką jest myślenie schematyczne, często występuje też w biznesie, gdy pracownicy dostosowują się do kultury organizacyjnej i wzorców panujących w firmie. Każdy przecież zna te argumenty, jak np. „Przecież wszyscy tak robią, to ja nie mogę być inny. U nas w firmie jest tak i nie możemy tego zmieniać.”

Podsumowanie

Jak widzisz, istnieje wiele barier kreatywności. Te wskazane wyżej są tylko przykładowymi, z którymi człowiek musi się najczęściej mierzyć. Należy pamiętać, że kreatywności służy swoboda, brak presji zarówno czasowej, jak i ze strony społeczeństwa. Nie bez powodu największe przedsiębiorstwa na świecie tworzą miejsca pracy w taki sposób, by ich pracownicy mogli się tam zrelaksować i rozluźnić. Przykładem są biura Google, gdzie pracownicy mają możliwość korzystania z sal treningowych, konsol do gier czy bilarda.

Kreatywność to przede wszystkim wychodzenie poza utarte ścieżki i patrzenie na świat z różnych perspektyw. Najważniejszy w pokonywaniu barier kreatywności jest pierwszy krok, czyli dostrzeżenie naszych blokad.

Jeżeli interesuje Cię, jak możesz trenować swoją kreatywność – sprawdź mój artykuł pt. 5 sposobów na trening kreatywność !

Autor

TRENER UMIEJĘTNOŚCI KREATYWNYCH

Jakub Strojek

„Dzielę się wiedzą i doświadczeniem z zakresu narzędzi kreatywnego rozwiązywania problemów. Od kilku lat rozwijam się jako moderator burz mózgów i Design Thinking. Każdy pojawiający się problem przekształcam w wyzwanie!”